Vrije woord, het
In Nederland zijn we in een spagaat beland tussen onze ijdele, vaak lafhartige politieke correctheid en de vrijheid van meningsuiting die iedereen zo belangrijk vindt. Het is een ‘contradictio in terminis’, want we worden daarmee vrouwtje Piggelmee: we vragen te veel en zullen eindigen met niets.
Wanneer ik mijn oor te luisteren leg, hoor ik overal de signalen. Mensen krijgen trillende benen van deze eerder benoemde spagaat. Logisch, want het is een voortdurend en uitputtend balanceren op een denkbeeldige lijn die in stand wordt gehouden door angst.
Wanneer je vrijheid van meningsuiting hebt, kunnen allerlei dwazen de microfoon pakken en hun ongenuanceerde wanen beginnen te verkondigen, zolang die wanen maar als politiek correct bevonden worden. Dat zou op zich niet zo boeiend zijn wanneer die wanen ook publiekelijk mochten worden aangevochten.
Maar daar gaat het vreselijk mis. De volksmenners die in hun puberale gedachtegang wegkomen met allerlei ongenuanceerde kletspraat, kunnen dat doen omdat ze gebruik maken van intimidatie. Ze verzetten zich tegen de ‘gevestigde orde’ met een vorm van terreur die zijn weerga niet kent. Bloed in de straten en voor wat? Ben je zo machteloos dat je alleen nog maar vanachter je verongelijkte masker de meest absurde dingen kunt scanderen? Dat je aan het plunderen slaat, geweld pleegt, mensen doodt. Of dat je ze ‘uitsluit’ op de sociale media?
De imaginaire verzetshelden van nu zijn amateurs in het voeren van een oorlog waar Machiavelli al van zei dat verdeeldheid zaaien een zeer doeltreffend wapen was om de vijand te ontwrichten. En dat is precies wat er gebeurt in Nederland: we polariseren in plaats van naar de gemeenschappelijke grond te zoeken. De prachtige belofte van ‘Het vrije woord’ is in de verkeerde handen beland. Dictators en andere machtswellustelingen en moraalridders, hebben zich er meester van gemaakt, met als gevolg dat het vrije woord langzaam en pijnlijk zichtbaar wordt gewurgd. En het volk raakt inderdaad verdeeld en ontwricht in een tijd waarin alleen een zinnige dialoog ons nog kan redden. Een dialoog die niet wordt uitgevochten in de bloedige piste van het Colosseum, waar allerlei schreeuwend gepeupel op de stenen banken daarboven bepaalt wie er leeft of sterft. Maar waar kan dan wel een zinnige discussie ontstaan? We moeten toch kunnen praten over fundamentalistische terreur, over wat ons uiteendrijft of monddood maakt. We moeten toch in staat worden gesteld om rechtstreeks vragen aan elkaar te stellen over wat nu als niet politiek correct wordt gezien, zonder elkaar de schedel in te slaan of rigide vast te houden aan onze denkbeelden? Iedere vorm van starheid is ooit geboren uit angst. Dat is werkelijk een slechte raadgever in deze situatie.
Wat vind u van het idee dat we een zender krijgen, een NPO 4 genaamd ‘Voorlichting & Vermaak waarop er zinnig wordt gepraat met elkaar. Waarin we documentaires tonen die de werkelijkheid weergeven. Speelfilms laten zien waarin de regisseurs op aantrekkelijke wijze sociaal-politieke hete hangijzers vanuit allerlei invalshoeken belichten. En wat is er mis met een goed opgezette show waarin de deelnemers vanuit allerlei culturen samen iets voor elkaar moeten krijgen. Entertainment & Voorlichting. Maak de dialoog aantrekkelijk, i.p.v. elitair of politiek correct. Maak de dialoog toegankelijk voor een volk dat in slaap valt bij een puur academische discussie (en gelijk hebben ze). Leer onze landgenoten helemaal opnieuw wat het ‘Vrije Woord’ inhoudt. Maak dat transparant, zodat niet allerlei opportunisten er mee aan de haal gaan. En laten we vooral ophouden met verstoppertje spelen, struisvogelpolitiek en halfzachte heelmeesters. Verleid de medemens om vrijelijk te praten en niet bang te zijn en durf dan stelling te nemen tegen de groepen die zo’n vreedzaam proces om zeep willen helpen. Zij zijn niet ons geweten. Ons geweten moet weer van ons zijn en niet worden bepaald door de frustraties van anderen.
Nog niet zo lang geleden waagde presentator en journalist Erik Dijkstra het om de ter zake doende vraag te stellen: “waarom stroomt het Damplein vol met woedende protestanten wanneer een zwarte man in de Verenigde Staten wordt vermoord door een politieagent, maar blijft het stil op datzelfde damplein, wanneer een Franse leraar door een moslimfundamentalist wordt onthoofd?” Deze zinnige vraag leverde hem heel veel ellende op en er volgde geen antwoord. Dat is zo’n voorbeeld waarbij een oprechte vraag die raakt aan de wortels van de onvrede gewoon geëlimineerd wordt.
Selectieve verontwaardiging, aangestuurd door het masochistische schuldgevoel waarop wordt ingespeeld. En volkomen onterecht. Kennelijk realiseert de meerderheid zich niet dat de meeste van onze voorouders ook maar achtergestelde sloebers waren die vaak als lijfeigenen werden behandeld.
Nog even en we moeten geheime bijeenkomsten gaan houden om gewoon met elkaar te kunnen praten.
Een genuanceerd denkend mens wordt een roepende in de woestijn. Dat is altijd al zo geweest, maar daar houdt het nu niet meer bij op. Een genuanceerd denkend mens die zijn argumenten uiteenzet, wordt verketterd, geïsoleerd, bedreigd en tenslotte geliquideerd. De Spaanse inquisitie, de beulen van de Franse revolutie en het meest ellendige voorbeeld moet nog genoemd worden.
In verwend Nederland groeit de onvrede over de ‘beperkingen van vrijheid’ en de kinderen die nog niet als volwassenen kunnen denken, lopen achter de demagogische Rattenvangers van Hamelen aan, omdat ze niet met gezonde disciplines kunnen leven. Kinderen zijn diertjes. Een en al drift en grenzeloosheid.
Hanna Arendt, ooit hoogleraar aan de University of Chicago, werd geboren in 1906 in Hannover en moest als Joodse tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Amerika vluchten. Arendt betoogde onder meer dat nazisme en stalinisme twee loten aan dezelfde stam waren – een idee dat inmiddels algemeen geaccepteerd is.
Beroemd is Arendt vanwege haar verslag van het Eichmann-proces in 1961 en haar typering m.b.t. de ‘banaliteit van het kwaad’. Volgens Arendt was Eichmann – verantwoordelijk voor het transport van Joden naar concentratiekampen – een bureaucraat die zijn taken zonder nadenken uitvoerde. Ze concludeerde dat het kwaad eerder banaal is, niet monsterlijk.
Het grootste verwijt dat je de Duitsers die aanhangers waren van het nazi-regime kon maken, was volgens Hanna Arendt dat ze eenvoudigweg niet nadachten.
Niet nadenken, kan dus verstrekkende gevolgen hebben. Het kan je zomaar veranderen in een mak schaap dat zich door de nieuwe moralisten laat onderdrukken en dus nooit volwassen zal worden.
Dit was meester M.A.P. Inderwisch, sprekend tot u vanuit de onvrije westerse wereld. Slechts een klein dorpje aan zee, biedt nog moedig weerstand.