"Je kunt als relatietherapeut niet zorgvuldig genoeg zijn bij het werken aan het tot stand komen van een nieuwe dialoog. Deze mensen, die meer met elkaar delen dan ze nu wellicht kunnen ervaren of willen delen, hebben hun vertrouwen in mij gesteld. Dat is een zeldzaam iets en ik koester dat. Soms met fluwelen handschoentjes, een enkele keer met wat meer doortastendheid. "
Meindert Inderwisch
Relatie therapie
Ik voel een enorme betrokkenheid wanneer ik met een koppel werk waarvan de partners vervreemd zijn van elkaar. Er is ergens een afslag gemist, er zijn veel aannames geweest die niet strookten met de werkelijkheid, maar daar wel alle schijn van hadden. Wanneer één van de twee partners voor het eerst (in de therapeutische zetting) oefent met het blootgeven van zijn/haar gedachten en gevoelens, ben ik getuige van iets unieks. Dat één van de twee zich op glad ijs waagt om de ander te bereiken. Dat iemand de moed toont om zijn/haar pijn te verwoorden over hoe het voor hem/haar is om gevangen te zijn in de ontstane eenzaamheid. Het is maar hoogst zelden dat de ontvangende partner niet geraakt wordt door wat zijn geliefde ‘bekent’ over zichzelf. In plaats van strijd is er ontwapening. Als therapeut heb ik ervoor te zorgen dat de geliefden (hoe ver ze misschien ook bij die duiding zijn weggeraakt) elkaar – misschien voor het eerst – kunnen horen. De aannames lossen op, de ruis neemt af en er kan iets van herkenning ontstaan. Ooit hebben ze samen alles op alles gezet om samen iets van hun leven te maken. Er staat veel op het spel en die eerste, aarzelende toenaderingspogingen zijn van een puurheid die mij het gevoel geven dat ik het voorrecht geniet om getuige te zijn van deze nieuwe vorm van interactie.
De liefde is bijna over, praten (lees: over en weer verwijten) heeft tot nu toe niets uitgehaald. Ieder hangt aan zijn gevallen toren en nu vindt er een sprong in het diepe (zie verder in de tekst het stuk over Esther Perel) plaats. Het herstellen van een liefde vraagt toewijding, ook van de therapeut.
Het water staat het koppel vaak tot aan de lippen, maar toch is de beslissing genomen om, tenminste vandaag, hier bij mij in de kamer een poging te ondernemen om te ervaren of er iets te redden valt. Of er een kantelpunt kan komen.
Je kunt als relatietherapeut niet zorgvuldig genoeg zijn bij het werken aan het tot stand komen van een nieuwe dialoog. Deze mensen, die meer met elkaar delen dan ze nu wellicht kunnen ervaren of willen delen, hebben hun vertrouwen in mij gesteld. Dat is een zeldzaam iets en ik koester dat. Soms met fluwelen handschoentjes, een enkele keer met wat meer doortastendheid. Er kan iets geboren worden – denk maar aan de kwetsbaarheid én kracht van een baby – dat, mits goed verzorgd, kan uitgroeien tot een nieuw, sterk wezen: een relatie waarvan de fundamenten langzaam worden hersteld en zelfs verbeterd.
Meerzijdige partijdigheid
Ideaal is om samen met een vrouwelijke therapeut te werken met het koppel. Zo voorkom je dat één van de twee zich aangevallen voelt door partner en therapeut. Het is echter moeilijk dat in de praktijk te realiseren, zeker wanneer de agenda’s overvol zijn. Belangrijk te weten is dat ik het principe huldig van de ‘meerzijdige partijdigheid’. Wanneer ik merk, en dat is mijn vak, dat mijn sympathie tijdelijk verschuift naar een van de partners, maak ik er werk van om dat recht te trekken door meer aandacht te besteden aan de partner die er bekaaid af lijkt te komen. Het is, vind ik, belangrijk dat de therapeut zijn eigen feilbaarheid onderkent en daarnaar durft te handelen. Macht boeit mij niet. Ik vind het een vreugdeloos fenomeen. Ik verkies verbinding altijd en overal.
Een baanbrekende therapeut op het gebied van relatietherapie is Esther Perel. Haar staat van dienst spreekt voor zich, maar wie haar als Zomergast zag tijdens de uitzending van 2 september 2018 zal haar luciditeit kunnen onderschrijven. Verderop noem ik de ‘Ted Talks’. Er zijn er twee van haar die je kunt bezichtigen (en uiteraard beluisteren) op YouTube.
Één van haar meest kernachtige stellingen is dat we alles wat we verlangen van een partner in één en dezelfde persoon willen zien. Zij reikt in haar boeken (vanuit het Engels vertaald en gewoon verkrijgbaar in de boekhandel) hele bruikbare instrumenten aan om met dit fenomeen om te gaan.
Zelf gepokt en gemazeld in relaties, heb ik mijn realiteiten en verlangens gekoppeld aan de bestaande theorieën over wat wel en niet werkt bij het onderhouden van een goede relatie. Mijn goede vriend Rogi Wieg († 15 – 07 – 2015) schreef het boek: ‘Liefde is een zwaar beroep’ (in de serie privé-domein van De Arbeiderspers) en dat is een treffende omschrijving.
Het verhaal van Amor en Psyche in beeld
Amor en Psyche
Veel van onze psychische problemen komen voort uit ongeduld. We verdragen de impasse – ook wel vruchtbare leegte genoemd – niet wanneer we op een punt in ons bestaan zijn aangeland waar we verder willen omdat oude patronen of situaties ons wanhopig, depressief of angstig maken.
Esther Perel
Esther Perel (Leuven, augustus 1958) is een Belgisch psychotherapeut. Ze werd bekend door haar onderzoek naar de spanning tussen de behoefte aan veiligheid (liefde, ergens bij horen en nabijheid) en de behoefte aan vrijheid (erotisch verlangen, avontuur en afstand) in menselijke relaties.
Levensloop
Perel is de dochter van twee Poolse overlevenden van de Holocaust. Opgegroeid tussen Holocaust-overlevenden in Antwerpen, zag zij in haar omgeving twee groepen: "zij die niet stierven, en zij die weer gingen leven. De laatsten waren degenen die begrepen dat erotiek een tegengif is voor de dood." Zij spreekt negen talen en heeft als actrice gewerkt en een kledingwinkel in Antwerpen gehad.
Ze studeerde literatuurwetenschappen, linguïstiek en psychodynamische psychotherapie aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem en aan Wellesley College in Boston, voor Salvador Minuchin haar inwijdde in de systeemtherapie. Aanvankelijk werkte ze als cross-cultureel psycholoog met paren en gezinnen. Zij heeft een praktijk voor relatie- en gezinstherapie in New York.
In 2006 introduceerde Perel het concept erotische intelligentie in haar bestseller ‘Mating in Captivity: Unlocking Erotic Intelligence.’ Het boek werd uitgegeven in 26 talen en na de publicatie werd Perel internationaal adviseur op het gebied van seks en relaties. Haar ‘TED-talk’ van februari 2013 was in september 2020 al 16,9 miljoen keer bekeken, haar ’TED-talk’ van maart 2015 15,8 miljoen keer.
TED is de afkorting van „Technology, Entertainment, Design”. Het doel is het verspreiden van goede ideeën („Ideas Worth Spreading”).17 feb. 2015. Zie voor meer uitleg onderaan het stuk over Esther Perel.
In 2016 werd Perel opgenomen in Oprah Winfreys Supersoul-lijst van honderd visionaire en invloedrijke leiders. In 2017 gaf ze haar tweede boek uit, ‘The State of Affairs: Rethinking Infidelity’, en startte ze de podcast Where Should We Begin? van therapiesessies. In 2019 begon zij de podcast How’s Work?, van sessies met zakelijke ‘stellen’.[9]
Perel is getrouwd met Jack Saul, assistent-professor aan de Columbia-universiteit Mailman School of Public Health, met wie ze twee zonen heeft.
Hierna wat citaten van Esther Perel:
“In relaties verander je de ander door jezelf te veranderen. Als een bepaalde dynamiek je niet bevalt, doe zelf dan eens iets anders. Als relaties zijn opgebouwd uit onderling afhankelijke onderdelen, zal de ander – wanneer zo’n onderdeel verandert – zich vroeg of laat aanpassen.”
Esther Perel
Kanttekening Meindert:
“Wanneer beide partners min of meer gelijkwaardig zijn, is dit precies hoe het werkt. Je kunt alleen jezelf veranderen. Houd op met sleuren aan de ander, hoe goed je het ook denkt te zien, want het resultaat is uitputting en frustratie. Kijk naar wat jij kunt veranderen in jezelf, in je gedrag, in je manier van denken. Dat heeft, zoals Esther Perel duidelijk stelt, tot gevolg dat er aanpassingen plaats vinden, daar waar er eerst aan een dood paard werd gesleurd, kan nu beweging ontstaan.
Niet voor niets schrijf ik in deze kanttekening: ‘wanneer beide partners min of meer gelijkwaardig zijn.’ Als één van de twee een psychopathologie heeft en de ander niet, dan kan het onmogelijk blijken te zijn om de relatie nieuw leven in te blazen. De vrouw van een man met een narcistische persoonlijkheidsstoornis, verandert haar echtgenoot niet door zelf nieuw gedrag te ontwikkelen. Daarvoor is het ziektebeeld te dominant.”
“De ‘ware’ bestaat niet. Er is een ‘ware’ die je kiest en met wie je besluit dat je iets op wilt bouwen. Maar naar mijn mening, hadden dat ook anderen kunnen zijn. Er is geen ‘enige ware’. Er is degene die je uitkiest en wat je verkiest om met die persoon op te bouwen.”
“Luister. Niet meer dan dat. Je hoeft het er niet mee eens te zijn wat de ander zegt. Kijk slechts of je kunt begrijpen dat er een andere persoon is die dezelfde realiteit op een totaal andere manier ervaart.”
Esther Perel
Kanttekening Meindert:
“Een klassieke valkuil voor partners is dat ze menen te weten wat de ander denkt. In de verslavingszorg hadden we daar de afkorting ‘Nivea’ voor (niet invullen voor een ander). Zo leer je elkaar niet kennen. Vooroordelen en aannames stapelen zich op wanneer je met elkaar niet de tijd neemt om vanuit het ‘ik’ te zeggen wat je denkt en voelt. En niet stiekem de ander alsnog trachten te raken (scheermesjes verstoppen in de boodschap). Ga iedere dag tien minuten tegenover elkaar zitten en zeg wat je denkt (nooit: ‘jij doet altijd dit of dat’, want dan is de ander alweer terug op zijn eenzame eiland), zeg wat je emotie is en zeg wat er in je lijf gebeurt (bijvoorbeeld: ‘mijn ademhaling zit hoog of ik span mijn nek- en schouderspieren aan). Deze oefening is aanvankelijk ongemakkelijk. Men voelt zich bij nieuw gedrag toch al vaak onhandig en zeker wanneer het over de eigen gevoelens en gedachten mag gaan. Wanneer je voor het eerst na twintig jaar weer eens op het ijs stapt, kun je fantaseren dat je een kunstige pirouette draait, maar doorgaans ga je gewoon plat op je gezicht. Durf onhandig te zijn, want je leven samen staat hier op het spel!
Dat is de investering die je kunt doen, want anders raak je het zicht kwijt op degene die ooit je geliefde was die je met hart en ziel liefhad.”
“Vertrouwen is de actieve betrokkenheid bij het onbekende. Vertrouwen is riskant. Het voelt kwetsbaar aan. Het is een sprong in het diepe.” (Meindert: zie vorige kanttekening. Durf onhandig te zijn.).
Esther Perel
TED talks
De negen geheimen van succesvolle TED-presentaties:
TED talks zijn inspirerend, vernieuwend, leerzaam en vaak ook uitermate fascinerend om te volgen. Carmine Gallo heeft ruim 500 TED Talks onderzocht en de sprekers geïnterviewd en heeft hieruit 9 ‘geheimen’ ontdekt die steevast aanwezig zijn. In deze blog delen we ze graag met u.
Allereerst: wat zijn TED-talks?
TED is de afkorting van „Technology, Entertainment, Design”. Het doel is het verspreiden van goede ideeën („Ideas Worth Spreading”). Sprekers worden uitgenodigd om in maximaal 18 minuten „de presentatie van hun leven” te geven over hun gebied van expertise, over een bepaald project, of iets waarvan zij vinden dat het een idee is dat verspreid moet worden. De inhoud van de lezingen bevat geen zware theoretische kost, maar wordt zo toegankelijk mogelijk gemaakt. Men probeert begrip en bewustzijn te kweken en toepassingen van de wetenschap te laten zien die kunnen bijdragen aan een betere wereld.
De TED talks zijn razend populair
In november 2012 hebben de TED talks de indrukwekkende hoeveelheid van 1 miljard views bereikt. Dit geeft aan hoeveel impact ideeën hebben die op de juiste manier gepresenteerd worden.
De negen geheimen van succesvolle TED-presentaties:
• Blijf jezelf. De meeste inspirerende TED-sprekers zijn open, authentiek en soms kwetsbaar. Onderzoeker Brene Brown gaf zelfs een TED-talk over kwetsbaarheid en had het ook over hoe haar onderzoek leidde tot haar persoonlijke reis om zichzelf te leren kennen. Die publieke openbaring zorgde er voor dat Oprah Winfrey haar uitnodigde om te getuigen in haar show. Nu is ze bestsellerauteur en vaste medewerker van O, The Oprah Magazine.
• Durf jouw meesterschap te tonen. Passie leidt naar meesterschap en meesterschap is de basis van buitengewone prestaties. Je kunt anderen niet inspireren als je zelf niet geïnspireerd bent. Als je op een enthousiaste, gepassioneerde, betekenisvolle verbinding hebt met jouw onderwerp, dan is de kans heel groot dat je jouw luisteraars zal overtuigen en inspireren.
• Foto’s zijn belangrijker dan tekst. PowerPoint, Keynote en Prezi zijn niet de vijanden, wel de opsommingstekens. De beste TED presentaties maken gebruik van foto’s, animaties en beperkte hoeveelheden tekst, maar nooit een dia met opsommingstekens. Deze techniek heet ‚foto superioriteit’. We hebben namelijk veel meer kans om een idee te herinneren als er een foto aan toegevoegd wordt.
• Gebruik humor zonder het vertellen van een grap. Humor vermindert weerstand, waardoor jouw publiek meer ontvankelijk is voor jouw boodschap. Het maakt je ook sympathieker. Mensen gaan gemakkelijker zakendoen of iemand ondersteunen als ze hem leuk vinden. Je hoeft geen grap te vertellen om mensen te doen lachen. Je publiek houdt ook van humoristische anekdotes. Neem jezelf en je onderwerp niet te serieus.
• Houd je aan de 18-minuten-regel. Een TED-presentatie mag niet langer zijn dan 18 minuten. 18 minuten is de ideale lengte om jouw punt te brengen. Onderzoekers hebben ontdekt dat te veel informatie ervoor zorgt dat je jouw ideeën niet succesvol overbrengt op jouw publiek. TED-directeur Chris Andersen zie ooit: „18 minuten is lang genoeg om ernstig te zijn en kort genoeg om de aandacht van het publiek vast te houden”.
• Leer jouw publiek iets nieuws. Het menselijk brein houdt van nieuwigheden. Een onbekend, ongebruikelijk, onverwacht element in een presentatie schudt het publiek wakker en geeft hen een nieuwe manier van kijken naar de wereld. Robert Ballard, een ontdekkingsreiziger die de Titanic ontdekte in 1985, zie ooit: „Jouw missie in elke presentatie is om te informeren, te onderwijzen en te inspireren. Je kunt alleen inspireren als je mensen een nieuwe manier van kijken naar de wereld waarin zij leven geeft.”
• Lever adembenemende momenten. Dit zijn momenten in een presentatie die een sterke emotionele reactie, zoals vreugde, angst, schrik of verbazing ontlokken. Je krijgt de volle aandacht van je luisteraars en ze vergeten dit nooit, het blijft plakken. Denk zelf eens terug aan speeches die blijven kleven in jouw geheugen.
• Oefenen, oefenen, oefenen. Dr. Jill heeft ooit een TED Talk gegeven pas nadat ze haar presentatie 200 keer heeft geoefend. Oefen en integreer jouw inhoud, zodat jij jouw presentatie zo comfortabel kunt brengen zoals een gewoon gesprek met een goede vriend. Albert Einstein zie ooit: „Als je het niet eenvoudig kan uitleggen, begrijp je het zelf niet goed genoeg”
• Vertel drie verhalen. Je gaat verhalen vertellen om de harten en de geesten van je luisteraars te winnen. Hersenscans tonen aan dat verhalen het menselijke brein stimuleren en betrekken. Het helpt de spreker om verbinding te krijgen met zijn publiek. Hierdoor zal het publiek ook gemakkelijker eens zijn met het standpunt van de spreker. Verhalen verbinden ons. Vertel er meer.