Aanvullende informatie m.b.t. 'Mag ik mens zijn?' Aflevering 210 Borderline persoonlijkheidsstoornis (klik hier om de column op Facebook te lezen)
Borderline Persoonlijkheidsstoornis Kenmerken
Inhoud van deze pagina:
- Kort: borderline-persoonlijkheidsstoornis kenmerken
- Informatie over borderline en behandeling van de borderline stoornis
- Hoe ontstaan de borderline-persoonlijkheidsstoornis kenmerken?
- Hoe wordt een borderline-persoonlijkheidsstoornis bij de Viersprong vastgesteld?
- Officiële criteria borderline-persoonlijkheidsstoornis (DSM-5)
- Behandeling van de borderline-persoonlijkheidsstoornis
- Behandeling van de borderline-persoonlijkheidsstoornis bij de Viersprong
Kort: borderline-persoonlijkheidsstoornis kenmerken
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat 1% tot 1,7% van de mensen uit de algemene bevolking een borderline-persoonlijkheidsstoornis heeft. Anders dan veel mensen denken, komt deze stoornis evenveel voor bij mannen als bij vrouwen. Mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis kunnen onderling ook erg van elkaar verschillen. Dit komt door een grote verscheidenheid aan symptomen en gedragingen die bij deze stoornis passen. Toch zijn er ook overeenkomsten.
Wanneer je een borderline-persoonlijkheidsstoornis hebt, voel je vaak niet in balans, maar erg instabiel en kun je (ook voor jezelf) soms onvoorspelbaar reageren. Je voelt je vaak snel afgewezen en bent bang om door mensen die belangrijk voor je zijn in de steek gelaten te worden. Je kunt sterk emotioneel reageren als dat dreigt te gebeuren. Soms houd je mensen daarmee ook op afstand. Je kunt last hebben van wantrouwen naar andere mensen toe en je laat je misschien door niemand echt kennen. Het is voor iemand met een borderline-persoonlijkheidsstoornis dan ook niet makkelijk om vriendschappen en relaties te behouden. Eigenlijk was dit al zo toen je jong was. Doorgaans heb je weinig grip op je emoties: de kleinste aanleiding kan je erg raken en je bijvoorbeeld onredelijk boos maken, zo boos dat je zin hebt om met dingen te gooien. Anderen vinden dan soms dat je overdrijft of te gevoelig reageert en zelf snapt je vaak ook niet goed waarom je zo emotioneel reageert. Je gevoeligheid maakt ook dat je soms impulsief reageert en dat je bijvoorbeeld dingen doet die schadelijk zijn voor jezelf of voor anderen. Zoals roekeloos autorijden of middelenmisbruik. Ook kan het voorkomen dat je jezelf snijdt, of op een andere manier beschadigt. Liever die pijn dan die leegte en pijn van binnen voelen. Maar de andere kant is ook waar. Soms lijkt je juist onaangeroerd door gebeurtenissen die mensen doorgaans erg van streek zouden maken. Op dat soort momenten voel je jezelf eerder vlak en gevoelloos. Je weet soms niet meer wie je nu eigenlijk bent en wat je voelt.
Wanneer je gevoelens en het idee over wie je bent steeds alle kanten op gaan, kost dat veel energie en stress. Mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis hebben dan ook vaak stress gerelateerd lichamelijke klachten en angststoornissen. Mensen met deze stoornis hebben ook vaker dan anderen een posttraumatische stress stoornis of een eetstoornis zoals boulimia. Verder hebben mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis vaak last van somberheidklachten. Ongeveer een derde van de mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis heeft minimaal één andere persoonlijkheidsstoornis. Ook blijkt uit onderzoek dat mensen met deze stoornis een veel grotere kans op misbruik van alcohol of andere middelen hebben dan anderen. Een borderline-persoonlijkheidsstoornis heeft vaak ook een negatieve invloed hebben op je lichamelijke gezondheid. Denk maar eens aan lichamelijke problemen door middelenmisbruik of veel wisselende seksuele contacten bijvoorbeeld. Naar boven
Hoe ontstaan de borderline persoonlijkheidsstoornis kenmerken?
Hoe een borderline-persoonlijkheidsstoornis zich ontwikkelt, is per persoon verschillend. We weten dus ook niet precies hoe het ontstaat. Het gaat waarschijnlijk om een ingewikkelde mix van een aantal factoren die op elkaar inwerken. Deze mix is voor niemand hetzelfde. En ook mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis kunnen onderling erg van elkaar verschillen. Iedereen wordt geboren met een ander temperament (je aangeboren sterke kanten en kwetsbaarheden). Mensen met borderline zijn doorgaans erg gevoelig en van nature impulsief. Maar ook hoe het zich uit is, voor iedereen anders. Zo zou het impulsieve gedrag van een man met borderline zich eerder kunnen uiten in alcohol- en drugsmisbruik en agressief gedrag dan bij vrouwen. Bij vrouwen eerder tot eetbuien en impulsief koopgedrag.
Hoe de gevoelige en impulsieve aanleg zich verder ontwikkelt, is afhankelijk van de ervaringen die je in het leven opdoet en de omstandigheden waarin je opgroeit. Mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis zijn emotioneel kwetsbaar en kunnen heftig reageren op emotionele zaken, waarna het lang duur voordat ze weer tot rust zijn gekomen. Ze hebben een bijzondere combinatie tussen impulsiviteit en emotionele instabiliteit. Deze combi lijkt gedeeltelijk te komen door de ingrijpende ervaringen die mensen met borderline hebben meegemaakt in hun leven. Hierbij kun je denken aan lichamelijk of emotioneel misbruik. Sommigen hebben ook seksueel grensoverschrijdende ervaringen gehad. Deze trauma’s kunnen de stresshormoonhuishouding ontregelen en op deze manier ook weer van invloed zijn op hun persoonlijkheidsontwikkeling. Dit maakt ze bovendien ook vatbaarder om bepaalde negatieve ervaringen op te doen, die hun kwetsbaarheid verder vergroten. Naar boven
Officiële criteria borderline persoonlijkheidsstoornis (DSM-5)
Een diepgaand patroon van instabiliteit in intermenselijke relaties, zelfbeeld en affecten en van duidelijke impulsiviteit, beginnend in de vroege volwassenheid en tot uiting komend in diverse situaties, zoals blijkt uit vijf (of meer) van de volgende kenmerken:
- krampachtig proberen te voorkomen om feitelijk of vermeend in de steek gelaten te worden.
- een patroon van instabiele en intense intermenselijke relaties gekenmerkt door wisselingen tussen overmatig idealiseren en kleineren.
- identiteitsstoornis: duidelijk en aanhoudend instabiel zelfbeeld of zelfgevoel
- impulsiviteit op ten minste twee gebieden die in potentie betrokkene zelf kunnen schaden (bijvoorbeeld: geld verkwisten, seks, misbruik van middelen, roekeloos autorijden, vreetbuien).
- recidiverende suïcidale gedragingen, gestes of dreigingen, of automutilatie
- affectlabiliteit als gevolg van duidelijke reactiviteit van de stemming (bijvoorbeeld periodes van intense somberheid, prikkelbaarheid of angst, meestal enkele uren durend en slechts zelden langer dan een paar dagen)
- chronisch gevoel van leegte
- inadequate, intense woede of moeite om kwaadheid te beheersen (bijvoorbeeld frequente driftbuien, aanhoudende woede of herhaaldelijke vechtpartijen).
- Voorbijgaande, aan stress gebonden paranoïde ideeën of ernstige dissociatieve verschijnselen. Naar boven
Behandeling van de borderline-persoonlijkheidsstoornis
De idee dat het behandelen van de borderline-persoonlijkheidsstoornis onmogelijk is, is door de wetenschap inmiddels wel achterhaald. Dit geldt vooral voor een behandeling met psychotherapie. Psychotherapie (ambulant of deeltijd) is dan ook de meest aangewezen en bewezen vorm van therapie voor de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen. Deze kan worden ondersteund met tijdelijke farmacotherapie (medicijnen), vaktherapie, sociotherapie en systeemtherapie.
Tijdens de behandeling van een borderline-persoonlijkheidsstoornis staat vaak het leren omgaan met emoties, impulsiviteit en het leren begrijpen van zichzelf en anderen centraal.
Samen met motivatie en wil om samen te werken met de behandelaar, zal een behandeling bij de Viersprong in de meeste gevallen leiden tot opmerkelijke verbetering en soms zelfs tot volledig herstel. In intensieve psychotherapie zal in de meeste gevallen een duidelijke verbetering in de persoonlijkheid en het functioneren en een ervaren kwaliteit van leven worden bereikt. Naar boven
Disclaimer ten aanzien van deze pagina
De persoonlijkheidsstoornis en de daarvoor geschikte behandeling hebben wij met zo groot mogelijke zorgvuldigheid beschreven op deze webpagina. Het doel daarbij is om u een algemeen beeld te geven van de persoonlijkheidsstoornis en onze mogelijkheden daar een passende behandeling bij te bieden. Echter, de realiteit is vaak veel complexer dan hierboven staat beschreven en daarom zijn wij helaas niet altijd in staat om een passende behandeling te bieden. Vaak is er sprake van meerdere stoornissen die samen voorkomen en dan is het voor ons zoeken naar wat we eerst aanpakken en op welke manier. Het kan dan voorkomen dat wij hiervoor onvoldoende kennis en ervaring in huis hebben, we kijken dan wel waar u wel geholpen zou kunnen worden. Kijkt u voor verdere informatie naar onze disclaimer op https://www.deviersprong.nl/disclaimer.
Bron: https://www.deviersrpong.nl
Borderline in 9 kenmerken, maar dan zonder bullshit
Borderline wordt vaak geassocieerd met mensen die uit woede alles kort en klein slaan. Dit beeld klopt echter niet en er zit altijd meer achter dan dat. Hierbij 9 kenmerken van borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) uitgelegd, maar dan zonder gelul.
Borderline kenmerken op een rij
Vrijwel iedereen kan zich een beetje herkennen in de symptomen van BPS, maar toch is slechts 1 procent van de Nederlandse bevolking hiermee gediagnosticeerd. Het verschil tussen BPS en een ‘normale’ persoonlijkheid is dat bij de eerste alles in het extreme gebeurt. Bovendien komt het vaak voor in combinatie met andere problemen, wat het des te extreem maakt.
1. Verlaat me niet
Iedereen is wel eens bang dat je alleen komt te staan. Zou mijn partner nog wel van me houden? Komt het nog wel goed tussen die vriend(in) en mij? Wil die collega nog wel samenwerken?
Dit is niet anders voor mensen met BPS, met als verschil dat het er niet toedoet of de angst voor verlating gegrond is, of totaal irreëel. Zo kan een blik al voor een gevoel van afwijzing zorgen waardoor de verlatingsangst getriggerd wordt. Hier komt de selffulfilling-prophecy om de hoek kijken: je hebt angst om verlaten te worden, begint te claimen, de ander krijgt het Spaans benauwd en trekt zich terug.
2. Wie ben ik nou eigenlijk?
Een oprechte vraag. Alhoewel iedereen weleens twijfels heeft bij gemaakte keuzes of interesses is het identiteitsbesef bij iemand met BPS niet iets wat stabiel aanwezig is. Ze veranderen bijvoorbeeld vaak van hobby’s, uiterlijk, vriendenkring, passies en hebben een constante strijd met de vraag wat ze nou eigenlijk willen in het leven.
Vaak zie je ineens een grote shift in de manier waarop ze zich gedragen. De ene dag zijn ze sexy of de grappenmaker, terwijl ze bij de volgende ontmoeting eerder introvert overkomen. Of juist heel extravert. Je kunt het het best vergelijken met een dagelijkse zoektocht: wie ben ik? Wat vind ik leuk? Waardoor word ik gelukkig?
Check ook ons interview met Sophie Hilbrand over je identiteit vinden, burn-out en meer!
3. Hij houdt wel van me, hij houdt niet van me
Heel herkenbaar bij mensen met BPS zijn de wisselende mensen in hun (liefdes)leven. Ook al is iemand helemaal hotel de botel, zijn of haar plek kan na een tijdje alweer door een ander ingenomen zijn. Dit komt door de constante wisseling in identiteitsbesef en de emoties die hierbij komen kijken.
Het aantrekken en afstoten van partners gebeurt dan ook constant. Met al zijn pieken en dalen lijkt een relatie dan ook wel op een achtbaan. Dit betekent echter niet dat een relatie met een ‘borderliner’ niet lonend en liefdevol kunnen zijn. Zo zorgt de impulsiviteit ervoor dat mensen met BPS vaak erg spontaan zijn en charmant overkomen. Bovendien zijn ze over het algemeen erg trouw richting hun partner.
4. Jantje lacht, jantje huilt
Het meest herkenbare kenmerk is de emotieregulatie die van het plafond naar de vloer springt, en weer terug. Naasten plakken hierdoor snel het label BPS op een persoon, al dan niet terecht. Het enige verschil met iemand zonder BPS en iemand met, is de tijdspanne waarin een emotiewisseling plaatsvindt. Iedereen gaat weleens van blij naar verdrietig, maar bij iemand met BPS gaat dit heel snel.
Deze moodswings dragen dan ook bij aan alle andere kenmerken. Bij een gebrek aan stabiliteit in emotie kun je bijvoorbeeld gaan twijfelen aan je identiteit waardoor relaties minder goed gaan. Hierdoor raak je sneller impulsiever en ben je geneigd om iets aan jezelf te veranderen zodat je zelfvertrouwen niet verder keldert.
Een interview met Ramani Durvasula, een specialist op het gebied van borderline
5. Ik doe dit omdat ik dit nu wil doen
Het impulsieve karakter van iemand met BPS is zowel gevaarlijk als destructief. Niet voor niets hebben veel mensen met een verslavingsprobleem ook last van BPS. Denk hierbij aan gokken, drugs, eetproblemen en financiële perikelen.
Deze verslavingen worden gebruikt om de interne twijfel en pijn aan te pakken. Het verraderlijke hiervan is dat deze middelen wel op korte termijn werken, maar niet meer dan dat. Je ziet daarom vaak dat mensen met BPS eerst in behandeling gaan voor deze ‘zichtbare’ symptomen, terwijl de stoornis de daadwerkelijke boosdoener is.
6. Ik wil dood, maar ook leven
Het meest gevaarlijke kenmerk is zonder meer dat 1 op de 10 mensen met BPS uiteindelijk sterft door suïcide. Dit is 50 keer zo hoog als het gemiddelde. De zelfmoordgedachtes en pogingen in combinatie met zelfbeschadiging komen vaak voort vanuit verlatingsangst en het gebrek aan identiteitsbesef.
Dit wordt dan ook soms als middel ingezet. “Als je mij verlaat, dan maak ik er een einde aan”, of “ik wil niet meer voelen, de pijn wordt teveel.” En alhoewel sommige suïcidepogingen eigenlijk een schreeuw om hulp zijn, komt het voor dat een poging lukt.
Lees ook: Interview: Hoe het is als je broertje zelfmoord pleegt
7. Ik voel me leeg
Een chronisch gevoel van leegte en het idee iets te missen komt bij bijna elke persoon met BPS voor. Het identiteitsbesef wordt hierdoor natuurlijk alleen nog maar verder in twijfel getrokken. Het impulsieve gedrag wat tot verslavingen kan leiden is dan ook een lapmiddel voor dit kenmerk. Vergelijk het met een trechter. Hoeveel je er ook in giet, aan de onderkant blijft er een gat waar alles langzaam weer uit stroomt. Dit heeft dan weer overlap met de symptomen die bij depressie horen.
8. Ik haat je!
Woede-uitbarstingen bij iemand met BPS gebeuren nogal snel. Hierdoor kan het voorkomen dat omstanders je vermijden. Het is belangrijk om er direct bij te zeggen dat niet elk persoon met borderline borden tegen de muur smijt, al wordt dit vaak wel gedacht.
Beter is het om te realiseren dat veel mensen met BPS een dunne huid hebben. Zo kan een verkeerde blik al een reeks van emoties teweegbrengen die kunnen resulteren in woede. Hierbij voelen ze zich na de uitbarsting erg schuldig. Want wat als mensen mij hierom zullen verlaten? Dit gevoel kan weer resulteren in zelfbeschadiging. Zie je de vicieuze cirkel al een beetje?
9. Wat gebeurt er?
Het laatste kenmerk komt niet heel vaak voor, maar hoort absoluut in deze lijst thuis. Mensen met borderline kunnen last hebben van dissociatie of paranoïde gedachtes die kunnen leiden tot een psychose. Meestal gebeurt dit in een stressvolle periode waarin diegene de realiteit uit het oog verliest.
Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in stemmen horen, het gevoel hebben dat iedereen tegen je is of zelfs hallucinaties. BPS wordt soms zelfs nog weleens verward met een Dissociatieve Identiteitsstoornis. De echte professionals zien gelukkig vaak al snel wat de diagnose is en zo kunnen ze mensen met borderline de juiste behandeling geven.
Meer weten? Lees ook: Dé borderliner bestaat niet: vier uiteenlopende ervaringsverhalen over BPS
Zelf testen
Herkenbaar? Om gediagnosticeerd te worden met BPS moet je minstens voldoen aan 5 van de in totaal 9 kenmerken uit de DSM-V. Bedenk wel dat niet ieder persoon met borderline hetzelfde is. Het uit zich op veel verschillende manieren die allemaal een eigen behandelmethode nodig hebben. Op de website van Wij Zijn Mind kun je de Borderline Persoonlijkheidstest doen.